Nieuwsbericht

Marjolein Verstappen (directeur Achmea Foundation) en Erik-Jan Wilhelm (senior manager Care Zorginkoop Zilveren Kruis) waren begin augustus in Ethiopië om te kijken wat de Foundation kan doen voor een betere bestrijding van de infectieziekte Brucellose.

Slechte diagnostiek en gebrek aan diagnostiek is een belangrijk probleem in onderontwikkelde landen. Ziektes worden over het hoofd gezien, voor iets anders gehouden of onterecht geconstateerd. Dat geldt ook voor de infectieziekte Brucellose. Met als gevolg: verkeerde of overbodige behandelingen. Of geen behandeling, terwijl dat wel zou moeten.

Brucellose is een ziekte die van vee op de mens wordt overgedragen door contact met besmette dieren of consumptie van rauwe melk en andere dierlijke producten. Patiënten worden in de meeste gevallen onterecht behandeld voor Malaria omdat dit vergelijkbare symptomen heeft. Het Koninklijk Instituut voor de Tropen (KIT) heeft meerdere sneltesten ontwikkeld waarmee ernstige en in veel landen nog steeds veelvuldig voorkomende infectieziekten als Brucellose snel zijn vast te stellen. De Achmea Foundation biedt financiële ondersteuning en inzet van deskundigheid om het gebruik van de sneltest gekoppeld een innovatieve behandeling (via mobiele telefonie) te stimuleren. De foundation is geïnteresseerd in de bestrijding van veel voorkomende infectieziekten omdat de gezondheid van veel arme mensen hierdoor enorm kan verbeteren.

Experiment starten in Ethiopië

Wij, Marjolein en Erik-Jan, waren in Ethiopië om te kijken of het zin heeft om een experiment te starten met de sneltest. We deden de fieldtrip samen met het KIT en PharmAccess, een partij die het gebruik van mobiele telefonie in Afrika stimuleert voor het verbeteren van de (financiering van) gezondheidszorg. Een van onze vragen was of het gebruik van mobiele telefoons een normaal verschijnsel is, of er voldoende bereik is in afgelegen gebieden en in hoeverre mobiel bankieren is geïntroduceerd zodat patiënten kunnen betalen voor de behandeling via een speciale app die is aangesloten op de gezondheidsinstelling.

Het gebruik van mobieltjes kan bovendien worden ingezet om de behandeling te ondersteunen. Gegevens over het aantal zieken op een bepaald moment (prevalentie) zijn gemakkelijk voor handen om bijvoorbeeld de aanwezigheid van voldoende medicatie op maat te organiseren. Tevens kan de verzamelde informatie gebruikt worden om preventieve maatregelen te nemen en maatwerk te leveren voor een ziekte bestrijdingsprogramma.

Mobiel bankieren in Ethiopië is echter nog nauwelijks geïntroduceerd. Wel ontmoetten we een ondernemer die een IT-platform heeft ontwikkeld waar een aantal door hem aangeboden services gebruik van maken: mobiel bankieren, maar ook het consulteren van dokters. Hij kon en wilde graag de technische omgeving bieden die nodig is voor het experiment.

Overal kleine kuddes koeien en geiten

We bezochten Arba Minch, een Zuid-Ethiopische stad die gekozen was als mogelijke locatie voor het experiment. De plaatselijke bevolking leeft vrijwel uitsluitend van de opbrengst van landbouw en veeteelt. We zagen overal kleine kuddes koeien en geiten, en begrepen dat het gebruik van rauwe melk wijd verspreid is. Er waren al contacten met het ziekenhuis in Arba Minch. Daardoor konden we vooraf aan onze reis een lokale tests laten uitvoeren. Hieruit bleek dat 10% Brucellose had.

In het ziekenhuis stonden de bloedmonsters klaar waarbij eerder Brucellose was vastgesteld. Maar de betere test van het KIT wees uit dat die uitslag in veel gevallen niet klopte. Bij bloedmonsters van patiënten met ongediagnosticeerde koorts bleek tot onze verbazing dat er bijna geen sprake was van Brucellose. De eerder gebruikte test is mogelijk niet voldoende specifiek en resultaten werden niet juist geinterpreteerd. Daaruit blijkt eens te meer dat juiste en nauwkeurige diagnostiek onmisbaar is.

Nieuw verzekeringsstelsel

Een bezoek aan de (overheids)zorgverzekeraar leerde ons dat vanaf begin 2016 een nieuw verzekeringsstelsel wordt ingevoerd, waarmee alle Ethiopiërs verplicht verzekerd zullen zijn van zorg. De directie heeft grote behoefte aan advies. We spraken af dat een kleine delegatie in oktober een bezoek brengt aan Zilveren Kruis om te bekijken op welke manier wij ondersteuning kunnen bieden.

Aan het eind van de week concludeerden we dat we geen experiment starten. De focus in Ethiopië ligt op het bestrijden van malaria en wij vonden onvoldoende bewijs dat het de moeite waard is om ook aandacht te besteden aan Brucellose. De introductie van een nieuw verzekeringssysteem maakt het bovendien lastig om in te schatten welk type financiering bij de bestrijding passend is. Op dit moment is het introduceren van mobiel betalen voor de verzekeringsmaatschappij te complex.

Deze ervaring leert ons hoe belangrijk het is om bij een complex initiatief eerst een haalbaarheidsstudie te doen. De opgedane kennis en het vergaarde netwerk uit deze studie benutten we voor andere (soms al lopende) initiatieven. Omdat we graag willen weten wat het resultaat is van sneltest plus registratie en informatie per mobile telefoon plus behandeling, gaan we nu kijken of we in Kenia een dergelijk experiment kunnen starten.