Jaarlijks onderzoekt Achmea of mensen hun huis bestendig maken tegen het veranderende klimaat. Uit de laatste Klimaatadaptatiemonitor blijkt dat veel mensen wel willen verduurzamen, maar dat actie uitblijft. Volgens gedragswetenschapper Reint Jan Renes is het veranderen van gedrag in relatie tot klimaatverandering de moeilijkste opgave van deze tijd.
Volgens Reint Jan Renes, lector Psychologie van een Duurzame Stad aan de Hogeschool van Amsterdam, is het lastig om gedrag aan te passen als het resultaat niet direct te zien is. En in het geval van klimaatverandering is dat zo. Sterker nog: het effect is vaak zelfs pas zichtbaar voor komende generaties. “Daarom is klimaat qua gedrag de grootste opgave die we kennen”, stelt Renes.
Liever luisteren? Zet dan de podcastaflevering van ‘Klimaatgasten’ aan.
Gedragswetenschap en klimaatactie
Toch zien volgens de monitor van Achmea veel mensen in dat er iets moet gebeuren om klimaatverandering zoveel mogelijk tegen te gaan. En de ondervraagden vinden veelal dat zij zelf verantwoordelijk zijn. Actie blijft echter uit. “Hoe concreter het wordt, hoe meer afstand mensen ervan nemen”, stelt Renes. Mensen zien bijvoorbeeld in dat huizen beter geïsoleerd moeten worden, maar zetten zelf die stappen niet. “In algemene zin vinden mensen het belangrijk dat er iets moet gebeuren om klimaatverandering zoveel mogelijk tegen te gaan, maar het moet liever niet teveel invloed hebben op het dagelijks leven van mensen zelf.” Aan de andere kant ziet Renes dat eerste stappen in verduurzamen leiden tot meer duurzaam gedrag. Iemand die bijvoorbeeld zonnepanelen neemt, zal vervolgens ook op andere vlakken duurzamer leven. Denk aan een diesel inruilen voor een elektrische auto. En iemand die bijvoorbeeld zonnepanelen neemt, zal dat ook aan anderen laten zien, zegt hij. Het gedrag is dus een inspirator voor anderen. Daarnaast blijkt uit een recent verschenen studie dat mensen die duurzaam gedrag vertonen, er vaak gelukkiger door worden.
De rol van de overheid
70 procent van de ondervraagden vindt dat de overheid meer moet doen om klimaatverandering zoveel mogelijk tegen te gaan. Volgens Renes is de overheid verantwoordelijk voor wetten en regels, en kan de communicatie naar burgers toe beter. “De overheid weet een sfeer te creëren waarbij aanpassing aan klimaat negatief beladen is. Alsof het iets vervelends en naars is, terwijl het juist heel goed is dat we ons aanpassen.”“Een beter klimaat begint met elkaar”, stelt Renes. “Iedereen is verantwoordelijk; burgers, overheid en het bedrijfsleven. Maar als de overheid de urgentie niet benadrukt en de eerste stappen niet zet, dan wordt het voor burgers wel heel complex.” Ook uit het onderzoek blijkt dat burgers zowel naar zichzelf, als naar de overheid en het bedrijfsleven kijken.
“Mensen zijn vaak onrealistisch optimistisch over dingen die ze kunnen. Maar iedereen die wel eens een dieet heeft gevolgd, weet dat je snel terugvalt in het oude patroon.” Daarom is het volgens Renes belangrijk dat mensen stappen nemen die bij hen passen, ook als het maar een kleine impact heeft. “Als iedereen kleine stapjes zet, dan zetten we met elkaar een grote stap.”
